هواپرستی بنی اسرائیل (قرآن)خداوند بنی اسرائیل را به علت هواپرستی سرزنش کرده است و به پی آمدهای منفی آن نیز بین آنان اشاره نموده است. ۱ - حاکمیت هوا پرستیبنی اسرائیل با تعالیم انبیا به علت هواپرستی مخالفت می‌کردند. ولقد ءاتینا موسی الکتـب وقفینا من بعده بالرسل وءاتینا عیسی ابن مریم البینـت وایدنـه بروح القدس افکلما جاءکم رسول بما لاتهوی انفسکم استکبرتم ففریقا کذبتم وفریقا تقتلون. ما به موسی کتاب (تورات) دادیم و بعد از او، پیامبرانی پشت سر هم فرستادیم و به عیسی بن مریم دلایل روشن دادیم و او را به وسیله روح القدس تایید کردیم. آیا چنین نیست که هر زمان، پیامبری چیزی بر خلاف هوای نفس شما آورد، در برابر او تکبر کردید (و از ایمان آوردن به او خودداری نمودید) پس عده‌ای را تکذیب کرده، و جمعی را به قتل رساندید؟ لقد اخذنا میثـق بنی اسرءیل وارسلنآ الیهم رسلا کلما جآءهم رسول بما لاتهوی انفسهم فریقا کذبوا وفریقا یقتلون. ما از بنی اسرائیل پیمان گرفتیم و رسولانی به سوی آنها فرستادیم (ولی) هر زمان پیامبری حکمی بر خلاف هوسها و دلخواه آنها می‌آورد، عده‌ای را تکذیب می‌کردند و عده‌ای را می‌کشتند. ۱.۱ - تبعیض در پذیرش احکام خداقرآن مجید یهود را در برابر اعمال ضد و نقیض و تبعیضشان در میان احکام خدا شدیدا مورد سرزنش قرار داده و به اشد مجازات تهدید می‌کند، به خصوص اینکه آنها احکام کوچکتر را عمل می‌کردند، اما در برابر احکام مهمتر یعنی قانون تحریم ریختن خون یکدیگر و آواره ساختن هم مذهبان از خانه و دیارشان، مخالفت می‌کردند. در حقیقت آنها تنها برای دستوراتی ارج و بها قائل بودند که از نظر زندگی دنیا به نفعشان بود، آنجا که منافعشان اقتضا می‌کرد خون یکدیگر را می‌ریختند اما چون احتمال اسارت برای همگی وجود داشت به منظور نجات از اسارت احتمالی آینده از دادن فدیه برای آزاد ساختن اسیران مضایقه نداشتند. اصولا عمل کردن به دستوراتی که به سود انسان است نشانه اطاعت از فرمان خدا محسوب نمی‌شود، زیرا انگیزه آن فرمان خدا نبوده بلکه حفظ منافع شخصی بوده است، زمانی فرمانبردار از عاصی و گنهکار شناخته میشود که عمل به دستوری بر خلاف منافع شخصی باشد، آنها که از چنین قانونی پیروی کنند، مؤمنان راستین هستند و آنها که تبعیض کنند سرکشان واقعی می‌باشند، بنا بر این تبعیض در اجرای قوانین نشانه روح تمرد و احیانا عدم ایمان است. و به تعبیر دیگر اثر ایمان و تسلیم، آنجا ظاهر میشود که قانونی بر ضد منافع شخصی انسان باشد و آن را محترم بشمرد، و گرنه عمل به دستورات الهی در آنجا که حافظ منافع انسان است نه افتخار است و نه نشانه ایمان، و لذا همیشه مؤمنان را از منافقان از این طریق می‌توان شناخت، مؤمنان در برابر همه قوانین الهی تسلیمند و منافقان طرفدار تبعیض. و همانطور که قرآن می‌گوید: نتیجه این عمل، رسوایی و ذلت و بدبختی است، ملتی که جز به جنبه‌های مادی دین آن هم فقط از دریچه منافع شخصی و خصوصی، نمی‌اندیشد دیر یا زود در چنگال ملتی قوی پنجه اسیر می‌گردد، از اوج عزت به زیر می‌آید و در جوامع انسانی رسوا می‌گردد. این از نظر دنیا و اما از نظر آخرت همانگونه که قرآن می‌گوید شدیدترین مجازات در انتظار این گونه تبعیض گران است. البته این قانون مخصوص بنی اسرائیل نبوده برای همگان و برای ما مسلمانان امروز نیز ثابت است، و چه بسیارند تبعیض گران، و چه بدبخت و رسوایند ضمنا از این آیه به خوبی استفاده میشود که رهبران الهی در مسیر ابلاغ رسالت خویش، به مخالفتهای هوا پرستان اعتنا نمی‌کردند، و باید هم چنین باشد زیرا رهبری صحیح چیزی جز این نیست، اگر پیامبران بخواهند خود را با هوی و هوسهای بی قید و شرط مردم تطبیق دهند، کار آنها دنباله روی گمراهان است نه رهبری رهروان راه حق . ۲ - آثار هواپرستی بنی اسرائیلهوا پرستی بنی اسرائیل برای آنان آثار زیانباری داشت که خداوند آنها را گوشزد می‌کند. ۲.۱ - استکبار و گرنکشیهواپرستی بنی اسرائیل، منشا استکبار و گردن کشی آنان در برابر انبیای الهی گشت. ولقد ءاتینا موسی الکتـب وقفینا من بعده بالرسل وءاتینا عیسی ابن مریم البینـت وایدنـه بروح القدس افکلما جاءکم رسول بما لاتهوی انفسکم استکبرتم.. ما به موسی کتاب (تورات) دادیم و بعد از او، پیامبرانی پشت سر هم فرستادیم و به عیسی بن مریم دلایل روشن دادیم و او را به وسیله روح القدس تایید کردیم. آیا چنین نیست که هر زمان، پیامبری چیزی بر خلاف هوای نفس شما آورد، در برابر او تکبر کردید (و از ایمان آوردن به او خودداری نمودید) پس عده‌ای را تکذیب کرده، و جمعی را به قتل رساندید؟! ۲.۱.۱ - مراد از استکبار(استکبار) - دو وجه دارد: اول- اینستکه انسان قصد کند و بخواهد که بزرگ شود و اگر این حالت در مورد چیزی که لازم و واجب میشود یا در مکان و زمانی که بزرگی و استکبار می‌گوید کسانی در مورد آیات خداوند بدون دلیلی که به آنها رسیده باشد مجادله می‌کنند و در دلهاشان تکبر و خود بزرگ بینی هست اینان هرگز به حق نمیرسند و تو از آنها به خدا پناه بجوی که او شنوا و بیناست بگفته سعدی- بر او علم یک ذره پوشیده نیست- که پیدا و پنهان به نزدش یکی است. در آن واجب است باشد آن استکبار، محمود و پسندیده است. دوم- استکبار در افزون طلبی، و برتری جوئی بطوریکه از نفس و وجود او چیزی که شایسته او نیست و از آن او نیست آشکار شود که این استکبار، مذموم و ناپسند است و بر همین اساس است آیاتی که در قرآن وارد شده است و همانست که خدای تعالی در مورد شیطان گفت: ابی و استکبر. ا فکلما جاءکم رسول بما لا تهوی انفسکم استکبرتم ۲.۲ - تکذیب انبیاهواپرستی بنی اسرائیل، موجب تکذیب انبیا از سوی آنان گشت. ولقد ءاتینا موسی الکتـب وقفینا من بعده بالرسل وءاتینا عیسی ابن مریم البینـت وایدنـه بروح القدس افکلما جاءکم رسول بما لاتهوی انفسکم استکبرتم ففریقا کذبتم.. ما به موسی کتاب (تورات) دادیم و بعد از او، پیامبرانی پشت سر هم فرستادیم و به عیسی بن مریم دلایل روشن دادیم و او را به وسیله روح القدس تایید کردیم. آیا چنین نیست که هر زمان، پیامبری چیزی بر خلاف هوای نفس شما آورد، در برابر او تکبر کردید (و از ایمان آوردن به او خودداری نمودید) پس عده‌ای را تکذیب کرده، و جمعی را به قتل رساندید؟! لقد اخذنا میثـق بنی اسرءیل وارسلنآ الیهم رسلا کلما جآءهم رسول بما لاتهوی انفسهم فریقا کذبوا وفریقا یقتلون. ما از بنی اسرائیل پیمان گرفتیم و رسولانی به سوی آنها فرستادیم (ولی) هر زمان پیامبری حکمی بر خلاف هوسها و دلخواه آنها می‌آورد، عده‌ای را تکذیب می‌کردند و عده‌ای را می‌کشتند. ۲.۳ - عهدشکنینقض میثاق الهی ، از آثار هواپرستی بنی اسرائیل بود. لقد اخذنا میثـق بنی اسرءیل وارسلنآ الیهم رسلا کلما جآءهم رسول بما لاتهوی انفسهم فریقا کذبوا وفریقا یقتلون. ما از بنی اسرائیل پیمان گرفتیم و رسولانی به سوی آنها فرستادیم (ولی) هر زمان پیامبری حکمی بر خلاف هوسها و دلخواه آنها می‌آورد، عده‌ای را تکذیب می‌کردند و عده‌ای را می‌کشتند خداوند موادی از این پیمان را یادآور شده است، بیشتر این مواد- یا همه آنها- از اموری است که می‌بایست آن را جزء اصول و قوانین ثابت ادیان الهی دانست، چرا که در همه ادیان آسمانی این پیمانها و دستورات به نحوی وجود دارد. در این آیات، قرآن مجید یهود را شدیدا مورد سرزنش قرار می‌دهد که چرا این پیمانها را شکستند؟ و آنها را در برابر این نقض پیمان به رسوایی در این جهان و کیفر شدید در آن جهان تهدید می‌کند. ۲.۴ - مواد پیماندر این پیمان که بنی اسرائیل خود شاهد آن بودند و به آن اقرار کردند این مطالب آمده است: ۱- توحید و پرستش خداوند یگانه، چنان که نخستین آیه می‌گوید: " بیاد آورید زمانی را که از بنی اسرائیل پیمان گرفتیم جز الله (خداوند یگانه) را پرستش نکنید، (و در برابر هیچ بتی سر تعظیم فرود نیاورید) (و اذ اخذنا میثاق بنی اسرائیل لا تعبدون الا الله). ۲-" و نسبت به پدر و مادر نیکی کنید" (و بالوالدین احسانا). ۳-" نسبت به خویشاوندان و یتیمان و مستمندان نیز به نیکی رفتار نمائید" (و ذی القربی و الیتامی و المساکین). ۴-" و با سخنان نیکو با مردم سخن گوئید" (و قولوا للناس حسنا). ۵- نماز را بر پا دارید" (و در همه حال به خدا توجه داشته باشید) (و اقیموا الصلاة). ۶-" در ادای زکات و حق محرومان، کوتاهی روا مدارید" (و آتواالزکاة). " اما شما جز گروه اندکی سرپیچی کردید، و از وفای به پیمان خود، روی گردان شدید" (ثم تولیتم الا قلیلا منکم و انتم معرضون). ۷- و به یاد آرید" هنگامی که از شما پیمان گرفتیم خون یکدیگر را نریزید" (و اذ اخذنا میثاقکم لا تسفکون دماءکم). ۸-" یکدیگر را از خانه‌ها و کاشانه‌های خود بیرون نکنید" (و لا تخرجون انفسکم من دیارکم). ۹- چنانچه کسی در ضمن جنگ از شما اسیر شد، همه برای آزادی او کمک کنید، فدیه دهید و او را آزاد سازید (این ماده از پیمان از جمله ا فتؤمنون ببعض الکتاب و تکفرون ببعض که بعدا خواهد آمد استفاده میشود). ۲.۵ - قتل انبیاهواپرستی بنی اسرائیل، زمینه ساز قتل انبیا از سوی آنان بود. ولقد ءاتینا موسی الکتـب وقفینا من بعده بالرسل وءاتینا عیسی ابن مریم البینـت وایدنـه بروح القدس افکلما جاءکم رسول بما لاتهوی انفسکم... و فریقا تقتلون. ما به موسی کتاب (تورات) دادیم و بعد از او، پیامبرانی پشت سر هم فرستادیم و به عیسی بن مریم دلایل روشن دادیم و او را به وسیله روح القدس تایید کردیم. آیا چنین نیست که هر زمان، پیامبری چیزی بر خلاف هوای نفس شما آورد، در برابر او تکبر کردید (و از ایمان آوردن به او خودداری نمودید) پس عده‌ای را تکذیب کرده، و جمعی را به قتل رساندید؟! لقد اخذنا میثـق بنی اسرءیل وارسلنآ الیهم رسلا کلما جآءهم رسول بما لاتهوی انفسهم فریقا کذبوا وفریقا یقتلون. ما از بنی اسرائیل پیمان گرفتیم و رسولانی به سوی آنها فرستادیم (ولی) هر زمان پیامبری حکمی بر خلاف هوسها و دلخواه آنها می‌آورد، عده‌ای را تکذیب می‌کردند و عده‌ای را می‌کشتند فریقا کذبوا گروهی را ازین پیغمبران تکذیب کردند مانند عیسی و پیغمبر آخر- الزمان صلوات الله علیه و آله و فریقا یقتلون و جمعی را بقتل آوردند چون یحیی و زکریا علیهما السلام [۱۵]
تفسیر شریف لاهیجی، ج۱، ص ۶۸۶.
۳ - پانویس
۴ - منبعمرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۶، ص۴۳۰، برگرفته از مقاله «هواپرستی بنی اسرائیل». |